کد مطلب:19038 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

نعمت هاي مادي بهشتي كه قرآن به مؤمنان وعده داده است كدامند؟

1ـ باغهاي بهشتي



از مجموع آياتي كه در اين زمينه در قرآن آمده است به وضوح استفاده مي شود كه بهشت در مجموع به صورت باغهايي فوق العاده عالي و بي مانند است كه اصولاً قابل مقايسه با باغهاي اين جهان نيست و آنچه در قرآن از آن ترسيم شده شبح كمرنگي است كه براي ما ساكنان دنيا قابل درك مي باشد و گرنه حقيقت آن ماوراء درك ما است.



در بيش از يكصد آيه از قرآن مجيد، از بهشت تعبير به «جنات» (باغها) يا «جنت» (باغ) يا «جنتان» (دو باغ) شده است.



در آية 13 نساء مي خوانيم «وَ مَنْ يُطع الله وَ رَسُولَهُ يُدْخلْهُ جَنَّات تَجْري منْ تَحْتِها الْاَنهارُ» نساء/13 [هر كس اطاعت خدا و رسولش كند، او را وارد باغهايي از بهشت مي كند كه نهرها از زير درختانش جاري است.]



2ـ سايه هاي بهشتي



در آيات بسياري اشاره به سايه هاي بهشتي شده است از جمله در آيات سورة واقعه مي خوانيم «وَ اَصْحابُ الْيَمين ما اَصْحابُ الْيَمين ـ في سدْر مَخْضُودْـ وَ طَلْح مَنْضُود ـ وَ ظل مَمْدُود ـ وَ مَاء مَسْكُوب» واقعه/27تا31 [و اصحاب يمين چه اصحاب يميني؟! آنها در ساية درخت سدر بي خار قرار دارند، و در ساية درخت طلح پر برگ (طلح درختي است خوشرنگ و خوشبو) و ساية كشيده و گسترده در كنار آبشارها].



مي​دانيم ساية درختان، لطيفترين و زيباترين سايه ها است، نه مانند سايه هاي خيمه ها و اطاق هاي تاريك است، و نه فاقد جريان هوا و از سوي ديگر رطوبت ملايم برگها سايه را تلطيف مي كند، و بوي خوش درختان و شكوفه ها و گلها به آن لطف بيشتري مي​بخشد.



سايه هاي بهشتي هميشگي است و لذا آرامش انسان را هرگز برهم نميزند «اُكُلُها دائمٌ وَظلُّها» رعد/35 [ميوه ها و سايه هاي دائمي است]



3ـ قصر هاي بهشتي



در آيات متعددي از قرآن مجيد نيز اشارات سربسته اي به مسكن بهشتيان آمده است و با تعبيرات مختلفي از آن ياد شده.



در آية 72 توبه مي​فرمايد «وَ مَسَاكنَ طَيَّبَهً في جَنَّات عَدْن» [و مسكنهاي پاكيزه اي در باغهاي جاويدان بهشت] ـ همين تعبير درآيه 12 صفّ آمده است.



4ـ فرشها و ارائك



ديگر از نعمتهاي جالب بهشت، فرشهاي بسيار زيبا و نفيس و دل انگيز و تختهاي گوناگون است.



در آيه 54 رحمن (سوره اي كه مجموعه اي از نعمتهاي مختلف بهشتي در آن آمده است) مي​خوانيم «مُتَّكئينَ عَلَي فُرُش بَطائنُها منْ اسْتَبْرَق» [اين درحالي است كه آنها برفرشهائي تكيه كرده​اند (نشسته​اند) كه آستر آنها از پارچه ابريشمين ضخيم است.]



5ـ غذاهاي بهشتي



غذاهاي جسماني بهشتيان به گونه اي كه از قرآن استفاده مي شود كاملا متنوع است، ولي از مجموع آيات قرآني استفاده مي‎شود كه غذاي عمده بهشتيان از جنس ميوه ها است، اين معني تحت عنوان«فاكهَه» و«فَواكه» و «ثَمَره» و «ثَمَرات» و «اُكُل» در آيات بسياري مطرح شده است.



در بعضي ازآيات مي​فرمايد «فيها منْ كُلَّ فاكهَهَ زَوْجان» رحمن/52 [در آن دو باغ بهشتي كه مخصوص خدا ترسان است از هر نوع فاكهه اي دو گونه مختلف وجود دارد.]



6ـ شرابهاي طهور



نوشيدنيها وشرابهاي طهور بهشتي همچون ميوه ها وغذاهاي آن كاملاً متنوع و نشاط آفرين است، و قرآن با تعبيرات مختلفي به استقبال آن رفته است.



جالب اينكه بسياري از آنها به صورت نهرهايي است كه به چهار قسمت آن در آيه 15 سوره «محمد» (ص) اشاره شده است، مي​فرمايد «مَثَلُ الجَنَّه الَّتي وُعَدَ الْمُتَّقُونَ فيها اَنْهارٌ منْ ماء غَيْراَسن وَ اَنْهارٌ منْ لَبَن لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَ اَنْهارٌ منْ خَمْر لَذَّةٍ للشَّاربيْنَ وَ اَنْهارٌ منْ عَسَل مُصَفّيً» [وصف بهشتي كه به پرهيز گاران وعده داده چنين است كه در آن نهرهائي از آب صاف و خالص است كه هرگز بوي آن تغيير نكرده و نهرهائي از شير كه طعم آن دگرگون نگشته ونهرهائي از شراب (طهور) كه مايه لذت نوشندگان است و نهرهائي از عسل تصفيه شده!]



7ـ برترين شراب بهشتي!



در تفسير علي بن ابراهيم آمده است كه « اَشْرَفُ شَراب اَهْل الْجَنَّه يَأْتيهمْ في عالي تَسْنيم وَهيَ عَيْنٌ يَشْرَبُ بها الْمُقَرَّبوُنَ، وَ الْمُقَرَّبُونَ آلُ مُحَمَّد (ص) …وَالْمُقَرَّبُوَن يَشْرَبُونَ منْ تَسْنيم بَحْتاً صرْفَاً وَ سائرُ الْمُؤْمنينَ مَمْزوجاً!» (تفسير علي بن ابراهيم 2/412) [برترين شراب اهل بهشت، نوشيدني خاصي است كه از بالا (همچون آبشاري) به سوي آنها مي آيد، و آن چشمه اي است كه مقربان از آن مي نوشند و مقرّبان همان آل محمدند … آنها شراب تسنيم را بطور خالص مي نوشند و ديگران ممزوج (با شراب طهور).]



8ـ ظروف و جامها



بدون شك مطلوب اصلي در مورد غذا و نوشيدنيها خود آنها است، نه ظرفها، ولي ترديدي نيست كه هميشه كيفيت عرضة غذا و چگونگي ظروف تأثير عميقي در لذت بخش بودن غذا و نوشيدنيها مي بخشد، و بسيار مي شود كه لذت حاصل از آن را چند برابر مي كند.



به همين دليل قرآن مجيد در آيات متعددي روي ظرفهاي زيباي بهشتي اعم از ظروف غذا يا شراب طهور نيز تكيه نموده، و ترسيم جالبي از آنها در عبارات كوتاه و پر معني ارائه كرده است، مسلماً اينها شبحي از وضع آنجا را از دور به ما نشان مي دهند مگر نه همه چيز در آنجا مافوق تصور ماست!.



به هر حال در يك جا مي​فرمايد «يُطافُ عَلَيْهمْ بصحاف منْ ذَهَب وَ اَكْواب» زخرف/71 [غذاهاي بهشتي و شرابهاي طهور در ظرفهايي از طلا و جام هايي (طلايي) گرداگرد آنها مي گردانند.]



9ـ لباسها و زينتها



بدون شك لباسهاي بهشتي براي دفع سرما و گرما يا حفظ از انواع آفات و آسيبها نيست، چرا كه در آنجا همه چيز در حد اعتدال است و آفتي وجود ندارد؛ بنابر اين پوشش لباس در آنجا تنها جنبة تزيين دارد و شايد به همين دليل در آيات قرآن روي جنبة تزييني اين لباسها تكيه شده است، و با تعابير مختلفي كه همه حكايت از زيبايي و جذابيت لباسهاي بهشتي دارد از آنها ياد گرديده.



در يك تعبير مي​فرمايد «وَيَلْبَسُونَ ثياباً خُضْراً منْ سُنْدُس وَ اسْتَبْرَق» كهف/31 [آنها لباسهاي (فاخر و زيبايي) به رنگ سبز از حرير نازك و ضخيم در بر مي​كنند.]



10ـ همسران بهشتي



از مهمترين اسباب آرامش خيال و انس و نشاط در زندگي، داشتن همسري مناسب و از هر نظر صاحب كمالات است، وجود چنين همسري در زندگي انسان، خواه نسبت به مرد باشد يا زن، مي تواند تحمل همة مشكلات را بر او آسان سازد، و به زندگي او شادابي و شيريني و سرور و نشاط بخشد.



به عكس نداشتن چنين همسري (يا داشتن همسري نامناسب) كافي است كه شهد شيرين زندگي را در كام انسان تلخ كند، هر چند وسايل ديگر از هر نظر براي او آماده باشد.



به تعبير ديگر همسران مناسب و صاحب كمال و فضيلت و مهربان تنها ماية لذت جسم نيستند، بلكه اساس لذت روحاني را نيز تشكيل مي دهند.



بي جهت نيست كه قرآن مجيد ضمن بيان نعمت هاي مختلف بهشتي، در آيات مختلفي روي اين مسئله تكيه كرده و در بارة آن تعبيرات جالب و حساب شده اي دارد در يك جا پس از ذكر نعمتهاي ديگر مي فرمايد «وَلَهُمْ فيها اَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ» بقره/25 [براي بهشتيان در آنجا همسراني پاك و پاكيزه است.]



11ـ خادمان و ساقيان



خداوند، نعمتها را بر اهل بهشت تمام كرده است و همه چيز به آنها داده و از جمله پذيرايي كنندگان، خدمتكاراني هستند كه از آنها به عاليترين كيفيت پذيرايي مي كنند و ساقياني كه گرداگرد آنها مي گردند و آنها را از شرابهاي طهور بهشتي سيراب مي سازند.



حسن ظاهر و لطف باطن آنها و خلق و خوي نيكوي آنان، چنان بهشتيان را مجذوب خود مي سازد كه همه درد و رنجهايي را كه در دنيا در مسير اطاعت حق ديدند و كشيدند فراموش مي كنند.



قرآن مجيد در آيات بسياري از آنها سخن گفته و چنان توصيف جالبي از آنان نموده كه هر خواننده اي را تحت تأثير خود قرار مي دهد. تعبيرات قرآن در اين زمينه همانند تعبيراتي كه پيرامون ساير مواهب بهشتي است متنوع و گوناگون است.



در يك مورد از آنها تعبير به «غلمان» كرده است مي​فرمايد «وَ يَطُوفُ عَلَيْهمْ غلْمانٌ لَهُمْ كَاَنَّهُمْ لُؤْلُؤٌ مَكْنُونٌ» طور/24 [بر گرداگرد آنها نوجواناني براي (خدمت) آنان گردش مي كنند كه همچون مرواريد هاي در صدفند.]



12ـ پذيرايي كنندگان



در ميهماني ها براي تكميل پذيرايي و احترام از ميهمانها، فرد يا افراد محترمي حضور دارند كه ميهمانها را دعوت به استفاده از غذا و نوشابه و ساير وسايل پذيرايي مي كنند و غالباً غير از خدمتكارانند و اين خود احترام مضاعفي است كه به ميهماني، لطف و شكوه خاصي مي بخشد و احترام ميهمانها را بيشتر مي كند. از آيات قرآن استفاده مي شود كه اين معني در مورد بهشتيان (از سوي فرشتگان و خازنان بهشت) انجام مي گيرد، و آنها بهشتيان را تعارف به بهره گيري از نعمتهاي بهشت مي كنند.



در آية 19 سورة طور، بي آنكه بگويد گويندة اين سخن كيست بهشتيان را مخاطب ساخته مي​فرمايد «كُلُوا وَ اشْرَبوا هَنيئاً لَكُمْ بما كُنْتُمْ تَعْمَلُون» [بخوريد و بنوشيد، گوارا، در برابر اعمال (صالحي) كه انجام مي​داديد.]



13ـ پيش پذيرايي بهشتيان!.



قابل توجه اينكه در چندين آيه از آيات قرآن به تعبير پر معنايي برخورد مي كنيم كه از نكتة تازه اي پرده بر ميدارد و آن تعبير به «نزل» است كه نخستين بار در سورة آل عمران آية 198 آمده است، مي​فرمايد «لَهُمْ جَنّاتٌ تَجْري منْ تَحْتها الْاَنْهارُ خالدينَ فيها نُزُلاً منْ عنْدالله وَ ما عندَالله خَيْرٌ للْاَبرار» [براي پرهيزكاران، باغهايي از بهشت است، كه از زير درختانش نهرها جاري است، هميشه در آن خواهند بود.]



و اين «نخستين پذيرايي» است كه از خداوند به آنها مي رسد و آنچه نزد خدا است براي نيكان بهتر است.



14ـ نعمت هايي كه به تصور نمي گنجد!.



بي شك نعمتهاي مادي بهشت منحصر به آنچه گفته شد نيست، هر چند اينها نعمتهاي بسيار مهمي است، اصولا طبيعت محدود اين جهان به ما اجازه نمي دهد كه تصور همه جانبه اي از نعمتهاي مادي و معنوي جهان ديگر داشته باشيم و از سوي ديگر طبع تنوع طلب انسان خواهان انواع گوناگون نعمتها است و لذا قرآن مجيد نسبت به اين مسئله عنايت خاصي نشان داده و با صراحت اعلام مي كند كه آنچه در آنجا بخواهيد از مواهب رنگارنگ و گوناگون مادي و معنوي در اختيار شما قرار مي​گيرد.



در يك جا مي​فرمايد «وَ فيها ما تَشْتَهيه الاَنْفُسُ وَ تَلَذُّ اَلاَعَيُنُ» (زخرف/71) [در بهشت آنچه دل مي خواهد و چشم از آن لذت مي برد موجود است.]



اين بالاترين و جامع ترين تعبيري است كه دربارة مواهب و نعمتهاي بهشتي ممكن است گفته شود و به گفته «طبرسي» در «مجمع البيان» اگر تمام جهانيان جمع شوند تا توصيف نعمتهاي بهشتي را كنند هرگز قادر نخواهند بود چيزي بر آنچه در اين آيه آمده است بيفزايند!.

---

پيام قرآن ج 6




آية الله مكارم شيرازي و ساير همكاران